Erozyon en az nerede görülür? Erozyon en az hangi bölgede görülür gibi sorularla konumuza giriş yapmak istiyorum. Bu soruların cevabını burada muhakkak bulacaksınız. Şimdi konumuza giriş yapalım.
Toprak biliminde, yer kabuğunun üzerinde çözünmüş olarak bulunan toprak, kaya gibi malzemelerin su akışı ya da rüzgar gibi dış etmenlerle birlikte bulunduğu yerden başka bir yere taşınmasına Erozyon denir. Bir kayanın ya da Tortunun parçalanarak bölünmesi ve daha küçük malzeme haline gelmesine fiziksel ya da mekanik aşınma denir. Fakat bir maddenin suyun içerisinde çözülmesi ile başka yere taşınması kimyasal aşınma ile karıştırılmamalıdır. Suda çözünmüş bir madde yüzlerce hatta binlerce kilometre öteye taşınabilir.
Erozyon çeşitli şekillerde meydana gelebilir. Bunlardan bazıları doğal olarak gerçekleşen; Nehirlerde kaya aşınmaları, deniz ve dalgalarda kıyı erozyonu, sel suları ile yüzeysel, buzullarda meydana gelen kırılma erime dolayısıyla oluşan, rüzgarın etkisi ile oluşan ve heyelan sonucunda oluşan erozyonlar buna örnek olarak gösterilebilir.
Farklı 2 tür erozyon vardır. Bunlar Doğal Erozyon ve İnsanların çevreye verdiği zarar nedeniyle oluşan erozyon olarak sıralanabilir. Fiziksel erozyonlar dik eğimli arazilerde daha hızlı meydana gelir. Fiziksel erozyon, Fırtına, rüzgar, atmosfer sıcaklığı gibi iklimsel bazı özelliklerden etkilenmektedir.
Erozyon doğanın normal bir eylemidir. Her ne kadar doğal bir süreç de olsa insanlar kendi yaptıkları etkinliklerle erozyon oranını 10-40 kat arttırmıştır. Aşırı ve hızlı erozyon hem yerinde hem de saha dışında sorunlara neden olabilir. Hızlı erozyon nedeniyle, erozyonun meydana geldiği sahada verimli toprak uzaklaştığından tarımsal faaliyetler olumsuz etkilenir. Yani toprağın verimi düşer. Bazen de toprak çölleşir. Aşırı erozyon dünyada en önemli çevre sorunlarından bir tanesidir.
Orman arazilerinin tarıma açılması, yeni yapılan yollar adına kesilen ormanlar, küresel iklim değişiklikleri ve şehirleşme insanların erozyon üzerine yaptıkları etkilerin başlıcalarıdır. Bunun yanında erozyonun önlenmesi için uygulanabilir bir çok uygulama bulunmaktadır.
Türkiye’de Erozyonun Başlıca Nedenleri
a) Arazinin fazla eğimli olması. Özellikle Karadeniz bölgesinde eğimin fazla olması erozyonun en büyük nedenidir.
b) Bitki örtüsünün insanlarca bozulması. Orman yangınları ve orman alanların kesilmesi araziyi çıplak bırakır. Bu da eğimli arazilerde toprağın kendin kendini tutmasını engeller.
c) İklimin etkisi. İç Anadolu bölgesinde yağışlar sonucunda meydana gelen seller toprağın yüzeyden erozyonuna neden olur. Ayrıca Dere yataklarının ıslah edilmemesi Erozyonu arttırır.
d) Bitki örtüsünün hasara uğraması ve ormanların kesilmesi nedeniyle toprak bitki örtüsünden ayrılır ve özellikle de kumlu ve killi araziler kolayca tahrip olarak süpürülür.
e) Hayvanların aşırı otlatılması, ormanların kesilmesi.
Erozyon Sonucunda Ortaya Çıkacak Etmenler
Verimli toprağın erezyon ile süpürülmesi ile birlikte verimli topraklar araziden ayrılır. Toprağın sel sularıyla derelere taşınması ile barajlar kısa sürede dolmaktadır. Verimli topraklar aşınır, taşınır. Yerini ise kayalık araziler ve verimsiz alanlara bırakır. Uzun vadede ise çölleşme meydana gelir.
- Erozyon’dan Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır
- Arazilerde ağaçlandırma çalışmalarına gidilmelidir. Ormanlara hasar verilmemelidir.
- Nadas yapılmamalı ve nöbetleşe tarıma geçilmelidir. Yani bir yıl ekin diğer yıl boş bırakın gibi.
- Aşırı otlamadan vazgeçilmelidir.
- Baraj ve göllerin su toplama alanlarına ağaçlandırma çalışmaları başlatılmalıdır.
- Mera hayvancılığının yerine ahır hayvancılığı tercih edilmelidir.
- Araziler eğime dik olarak sürülmelidir.
- Rüzgarın aşırı şekilde etkili olduğu alanlarda rüzgarı engelleyecek ve erozyonu etkileyecek engeller yapılmalıdır.
- Akarsu yataklarında ıslah çalışmaları yapılmalıdır.
- İnsanlara erozyonu engellemek için bilgi verilmeli, eğitilmelidir.